تسلط سلایق بر تشریفات

دکتر حمید ایماندار *; به نظر می رسد بیشترین علاقه اقشار و طبقات عمومی جامعه در درجات مختلف به برکات و ثمرات دعای اهل بیت(ع) اصلاح برخی اعمال رایج است; باید اذعان داشت که مسئله برتری فضای مجازی و جامعه رسانه ای فرصت ها و تهدیدهایی را در عرصه دین و فرهنگ ایجاد کرده است. این تهدیدها در عرصه دین و به ویژه در محافل نماز و نماز، نارسایی و نارسایی برخی سلایق و اعمال را دارد که اکثریت مردم و اقشار جامعه را پوشش دهد.

این کنایه که کوچکترین استفاده از فیوضات نماز تنها در قالب مناسک جمعی و با اشکال و سلیقه های خاص در مکان و سبک خواندن نماز و فضای خاص مجلس به دست می آید، تهدیدی برای بزرگترین جاذبه است; در حالی که به درستی استدلال می کنیم که تحقق کامل برکات نماز به شکل و رویه کنونی آن امکان پذیر است، به نظر می رسد متفاوت بودن سلیقه ها و عدم ایمان و حتی توانایی های ذهنی و جسمی طبقات مختلف به ویژه جوانان و محافل در نماز است. دسته بندی توجه

رد این تصور که بهره مندی از نور نماز تنها در حالت نوعی هیأت مذهبی، به شکلی منحصربفرد یا در ذائقه خاص مدح حاصل می شود، زیان آور است; علاوه بر این، فرصت رسانه‌های معاصر به ما امکان می‌دهد قالب‌ها و محتوای جذاب و ویژه‌ای برای سلیقه‌های مذهبی و سیاسی طراحی کنیم و جامعه را قادر می‌سازد تا بهره‌وری خود را به برکت نماز به حداکثر برسانند.

اتفاقی پربرکت و مقدمه ای برای برگزاری مراسم دعای پربارتر است و جوان باید به فکر عبور از نماز در قالب یک رسانه جذاب باشد و بتواند تجربه ای عرفانی و الهی را برای خود و رسانه ایجاد کند. و مسئولین فرهنگی و مذهبی این کار را نکنند. سلیقه و سبک خاص باید به عنوان مصداق انحصاری دعای پسندیده و پسندیده ارائه شود و با سایر اشکال به شکل های مختلف غیردوستانه برخورد شود، به ویژه در مواردی که برخی اعمال نمازگزاران و هیئت ها از جمله تمدید غیر ضروری است. مجالس و روزه و به عبارتی اجبارهای متعدد در نماز و سیاسی کردن مجالس قطعاً برای بخشی از مردم مؤثر نیست. البته این امر لزوماً مانع اقامه مؤثرتر دعاهای موجود نیست.

این مقاله تنها به لزوم استفاده از اشکال مختلف با توجه به قوای روحی و معنوی طبقات مختلف در امر نماز توجه دارد. این امر مستلزم پرهیز از سلطه برخی سلایق در مناسک و فرهنگ سازی برای پذیرش اشکال جدید توسعه فرهنگ ارتباط با خدا از طریق نماز است. به عبارت دیگر، ضرورت فضای فرهنگی و اجتماعی کنونی این است که فضایی را برای حضور سلایق و اشکال مختلف در توسعه فرهنگ نماز باز کند و هیچ شخص یا صنفی خود را از نظر شرایط بهتر و کامل‌تر نداند. بهره وری از نماز .

بسیاری از جوانان را می بینیم که به دلایل مختلف روحی، معنوی، اجتماعی و … به سبک های معمول و مرسوم خود در جلسات رسمی شرکت نمی کنند. پرسش و دغدغه نویسنده این است که؛ چرا باید این گروه از نعمت ارتباط با خداوند متعال و تجربه عرفانی محروم باشند؟

آیا در ذهن برخی از جوانان به خوبی جا نیفتاده است که فقط با حضور در این مجالس می توانند از نماز، هرچند اندک، بهره مند شوند؟ آیا نمی توان از طریق رسانه ها و فضای مجازی برای این دسته دعاهای فردی و فرم های رسانه ای خاص را تحمیل کرد؟ آیا این که جوانان و جوانان ما به دلایل درست یا نادرست در جلسات رسمی جاری شرکت نمی کنند، نباید از دعا بهره مند شود؟

در فضای مجازی و شبکه های تعاملی و اجتماعی مطلوب است که اشکال و بسته های اطلاعاتی مختلف متناسب با سلیقه سنین و سطوح مختلف ارائه شود.گاهی یک عبارت دعای کوتاه به زبان عربی یا حتی فارسی و انگلیسی با جلوه های بصری جدید با صداهای کمتر شنیده شده است. برای یک نوجوان یا جوان بسیار مؤثر است، به خصوص اگر واقع بینانه بپذیریم که برخی افراد به دلایل مختلف در مجالس سنتی نماز حاضر نمی شوند. آیا نمی توان محافل نماز صعودی را با سبک ها و زمینه های مختلف از نظر مکان و زمان و محتوا و سبک تدریس نماز تشکیل داد و حمایت کرد؟

آیا نمی توان از نهادهای فرهنگی و هنری مرتبط با گسترش دین برای طراحی و توسعه این گونه محافل استفاده کرد؟ چرا نباید سعی کنیم این نوع حلقه و شکل را از رابطه دعا با خدا تشخیص دهیم؟ بر اساس آموزه های دینی، همه نمی توانند به اندازه توفیق و درک و سطحی از معرفت و معنویت از قرائت فراوان دین و نماز بهره مند شوند.

این پذیرش مقوله را البته نباید نوعی بقای سکولاریزاسیون یا سکولاریزاسیون دینی دانست، بلکه انکارناپذیر است.

این توصیفات باید زمینه ای برای طراحی و توسعه اشکال مختلف فرهنگ نماز و نمازخوانی فراهم کند. در این راستا، مراجع دینی و فرهنگی و همچنین تلاش روزافزون برای شکوه هر چه بیشتر محافل و آیین های سنتی موجود – که مخاطبان زیادی دارد و در رشد معنویت و افزایش درک انسان ها ثابت شده است – با طراحی و ترویج اشکال جدید. با مقوله دعای وجودی وحدت افراد جامعه را به حداکثر برسانید.

*عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز